ازادي
د ازادۍ معنی داده چې د خپل فکر او نظر حق لرې، او ددې حق لرې چې د خپل ځان دفاع وکړې، د خپل دین انتخاب وکړې، د خپل ژوند شریکوال یا پارټنر غوره کړې.
ازادي د قانون برخه ده.
د بلجیم په قانون کې مختلفو ازادیو ته ځای ورکړی شوی دی:
- د مذهب ازادي: هر څوک ازادي لري چې په هر دین یې زړه غواړي په هغې عمل وکړي یا بې دینه شي.
- د تعلیم ازادي: موروپلار ازادي لري چې د خپلو بچو لپاره تعلیمي سیسټم غوره کړي
- د رسنیو ازادي: ورځپانې او نور ژورنالستي کانالونه سانسور کېدلی نشي
- د بیان ازادي: ددې ازادي چې خپل فکر او نظر بیان کړې
- د راغونډېدو او یو ځای کېدو حق
- د شریک آزاد انتخاب: جبري واده په بلجیم کې جنایی جرم دی، د ورته جنس سره د واده حق
- د خپل ژوند په خپله ټاکلو انفرادي حق: سقط جنین او یوتانازیا (د خپل ژوند ختمول) بلجیم کې د ځینو خاصو شرایطو لاندې ترسره کېدلی شي
د ژوند د طریقې د ازادۍ محدودیتونه
په ازادۍ ځینې محدودیتونه شته: بلجیم توقع لري چې ته د خپلو اعمالو مسئول یې.
ته په دې کې ازاد یې چې د خپل ژوند طریقه غوره کړې، خو ځینې وختونه ځینې خاص چلند یا کالي ښايي د سوء تفاهم، تقبیح یا بندېز سره مخ شي. ځینې مثالونه:
- بغیر کالیو/لُوڅ ګرځېدل (په عامه ځایونو کې منع دي)
- په نشه مستېدل (په عامه ځایونو کې منع دي)
د دین په ازادۍ محدودیتونه
- ته د مذهب ازادي لرې، خو درباندې لازمه ده چې نورو خلکو سره د شریک ژوند مقررات او د هرکلي د مرکز یعنې کمپ او اوسېدو لپاره د محلي مرکز داخلي قوانین او قواعد هم په نظر کې ونیسې.
- د مذهب په بیانولو دې یو څه محدودیتونه شته.
- په عامه ځایونو کې د چادرۍ اغوستل منع دي.
- د مذهبي کالیو یا سمبولونو، لکه د سر پټولو زړوکي، په ځینو مکتبونو او کارځایونو کې د اغوستلو اجازه نشته.
د بیان په ازادۍ محدودیتونه
د بیان ازادي یو مطلق حق ندی. قانون پکې محدودیتونه مشخص کړي دي:
- په راسیزم او تبعیض بندېز دی (د راسیزم ضد او تبعیض ضد قانون)
- ضد یهودیت باندې بندېز (هولوکاست نه د انکار قانونسازي)
- همجنسګرایانو نه په کرکې بندېز
- ته باید د نورو مذهبونو احترام وکړې